Dünya Ekonomisi ve Ticaretinde Gelişmeler ve İhracatımız
Dünya Ekonomisi ve Ticaretinde Gelişmeler ve İhracatımız
Türkiye'nin ihracat performansı son dönemdeki küresel yavaşlamadan olumsuz etkilenmektedir. Son çeyrekte ABD ile Çin'in bir anlaşmaya varabilmesi, korumacılık rüzgarını hafifletecektir. Brexit'de anlaşmalı bir ayrılık belirsizlikleri ortadan kaldıracaktır.
2019 yılının ilk üç çeyreğini geride bıraktık ve son çeyreğe girdik. Dünya ekonomisi ve ticaretinde yaşanan gelişmeler ve beklentiler de ihracatımızı etkilemeye devam ediyor.
Dünya ekonomisi yılın ilk üç çeyreğinde yüzde 2,6 ile beklentilerin altında büyüdü. Üçüncü çeyrekte ise büyüme yüzde 2,4 olarak gerçekleşti. Küresel sanayi üretimi 2016 yılından bu yana ilk kez 2019 yılı ikinci çeyreğinde küçüldü. Üçüncü çeyrekte de küçülme devam etti.
Dünya mal ticareti ise üçüncü çeyrekte yüzde 3,1 geriledi. İlk dokuz aylık gerileme yüzde 2,8 olarak gerçekleşti. Yavaşlama ve dünya mal ticaretindeki küçülmeye 3 önemli unsur yol açtı. Bunlardan ilki ticarette korumacılık uygulamalarıdır. İkincisi Rusya, İran, Kuzey Kore, Venezüella, Libya gibi ülkelere uygulanan yaptırımlardır. Üçüncüsü ise Brexit'te yaşanan belirsizliktir.
Türkiye'nin önemli ihracat pazarları da yavaşlamıştır. Avrupa Birliği'nde büyüme önemli ölçüde düşmüştür. Özellikle Almanya hızlı yavaşlamaktadır. Orta Doğu'da jeopolitik riskler iktisadi faaliyetleri sınırlamaya devam etmektedir.
Dünya ekonomisindeki yavaşlama ve dünya mal ticaretindeki yavaşlama sonucu emtia ve sanayi malı fiyatları da 2019 yılının ilk üç çeyreği boyunca gerilemiştir. Petrol fiyatları İran, Venezüella ve Libya gibi önemli petrol üreticileri ülkelerde yaşanan sıkıntılara rağmen ortalama 60 dolar/varil seviyelerinde kalmıştır. ABD'nin petrol fiyatlarındaki belirleyiciliği sürmektedir. ABD ve AB merkez bankaları faiz indirmiştir. Yeni parasal genişleme programları başlamıştır.
Yılın ilk üç çeyrek dönemindeki bu gelişmeler ardından dünya ekonomisinde yavaşlamanın sürmesi beklenmektedir. Küresel ekonomide son çeyrekte yüzde 2,2 büyüme olacağı beklenmektedir.
ABD ile Çin arasında ticaret müzakereleri halen sürmektedir. Bir çerçeve anlaşması için çaba gösterilmekle birlikte görüşmeler ve müzakereler muhtemelen 2020 yılına sarkacaktır. Bunun yaratacağı belirsizlik de sürecektir. Büyük Britanya'nın AB'den ayrılma belirsizliği de sürmektedir. Anlaşmasız ayrılık, anlaşmalı ayrılık ve yeniden uzatma olasılıklarının üçü de masadadır. Jeopolitik riskler de özellikle Orta Doğu ve körfez bölgesinde yavaşlatıcı olmaya devam edecektir. Küresel sanayi üretiminde son çeyrekte bir miktar mevsimsellik toparlanma beklenmektedir.
Dünya mal ticareti yılın son çeyreğinde de gerilemeye devam edecektir. Buna bağlı olarak yıl genelinde dünya mal ticareti en iyi şartlarla geçen yılki 18,8 trilyon dolar seviyesinde kalacaktır. Ticari korumacılıkta ABD'nin başta Avrupa Birliği'ne yönelik olmak üzere yeni korumacılık adımları beklenmektedir. ABD Avrupa Birliği'ne karşı ilk adımları atmıştır. Avrupa Birliği'nin de karşılık vermesi beklenmektedir. ABD-Çin ticaret savaşlarından olumsuz etkilenen AB, ABD ile gireceği ticaret savaşından da oldukça olumsuz etkilenebilecektir.
Yılın ikinci yarısında emtia ve petrol fiyatları zayıf kalmaya devam edecektir. Petrol fiyatları da yine 60 dolar/varil seviyelerinde kalacaktır.
Son çeyrekte ABD merkez bankası faiz indirimlerini sürdürecektir. Avrupa Merkez Bankası yeni parasal genişleme programı uygulamaya 1 Kasım tarihi ile başlayacaktır. Avrupa Merkez Bankası'nda ayrıca daha çok negatif faizi benimseyen Lagarde yine 1 Kasım tarihi itibarıyla guvernör olarak göreve başlayacaktır. Bu nedenle önümüzdeki dönemde Avrupa Merkez Bankası'ndan yeni faiz indirimleri beklentisi artmaktadır. Euro bu nedenle zayıf kalmaya devam edecektir. Brexit'de anlaşmalı bir ayrılık ise hem Sterlin hem de Euro'yu destekleyecektir. Dolar ise son çeyrekte de dünya ekonomisindeki belirsizliklerin ve jeopolitik risklerin yarattığı güvenli liman ihtiyacı nedeniyle gücünü koruyacaktır.
Türkiye'nin ihracat performansı da son dönemdeki küresel yavaşlamadan olumsuz etkilenmektedir. Son çeyrekte ABD ile Çin'in bir anlaşmaya varabilmesi, korumacılık rüzgarını hafifletecektir. Brexit'de anlaşmalı bir ayrılık belirsizlikleri ortadan kaldıracaktır. Suriye'de çok taraflı bir barış ise orta doğudaki tansiyonu azaltacaktır. Bu olasılıklar ihracatımızı destekleyecektir. Korumacılığın artarak sürmesi, AB'de yavaşlamanın hızlanması, orta doğudaki çatışmacı ortam ve ABD'nin yaptırımlarının artarak sürmesi olasılıkları ise ihracatı olumsuz etkileyecektir.