Dış ticarette miktar gelişmeleri iyileşmeyi gösteriyor

Dış ticaret ihracat ve ithalattan oluşmakta ve çoğunlukla toplam değerleri itibariyle değerlendirilmektedir. Ancak toplam değerler miktar ve birim değerlerdeki gelişmeler ile ortaya çıkmaktadır. Bu itibarla dış ticaretteki miktar gelişmeleri önemlidir. Nitekim yılın ilk yarısındaki miktar gelişmeleri dış ticarette değer gelişmeleri ile kısmen örtülen iyileşmeyi daha açık ortaya koymaktadır. 2017'nin ilk yarısında ihracat miktar olarak yüzde 8,8, ithalat ise yüzde 2,3 oranında artmıştır. Yılın ilk yarısında ihracat değer olarak yüzde 8,2 yükselmişti. İhracatın miktar ve toplam değer artış verileri birbirine çok yakındır ve ihracat birim değerinde hemen hiç değişiklik olmadığı görülmektedir. İthalat ise toplam değer olarak yılın ilk yarısında yüzde 8,7 yükselmiştir. İthalatta miktar olarak artış toplam değer artışının gerisindedir. Bu da ithalatta birim fiyatlarının yılın ilk yarısında arttığını göstermektedir.

Türkiye ekonomisinde büyüme ile ithalat arasında doğrusal bir ilişki bulunmaktadır. Ancak 2017'nin ilk yarısında bu ilişkinin zayıflamış olduğu görülmektedir. İlk yarıda ithalattaki miktar olarak yüzde 2,3 artışa karşın ekonomi muhtemelen yüzde 5,0 büyümüş olacaktır. İlkyarıda ekonomideki büyümenin ithalata olan bağımlılığı azalmaya başlamıştır. İlk yarıda yatırım malları ihracatı miktar olarak yüzde 16,6, değer olarak yüzde 15,4 yükselmiştir. Yurtiçinde yatırımların yavaş seyretmesi nedeniyle yatırım malı üreticileri ihracata ağırlık vermiş görünmektedir. Yatırım malı ithalatı ise miktar olarak yüzde 1,5 gerilemiştir. Yatırım malı ithalatı değer olarak ise yüzde 21,2 düşmüştür. Yatırım malları ithalatındaki gerileme de yatırımlardaki zayıflamayı göstermektedir.

İşlenmiş sanayi ara malları ihracatı yılın ilk yarısında miktar olarak yüzde 2,2 artarken, ithalat yüzde 1,7 büyümüştür. Sanayi ara malı ihracatı artışı göreceli olarak zayıf kalmıştır. İthalattaki sınırlı artış ise yurtiçinden tedarike ağırlık verildiğini göstermektedir. Nitekim imalat sanayindeki büyümeye rağmen ithal sanayi ara malı ithalat artışı oldukça sınırlı kalmıştır. Ancak daha önemlisi ihracattaki sınırlı artıştır ve küresel tedarik zincirlerine katılmakta zorlandığımız görülmektedir. Ayrıca sanayi ara mallarında yurtiçinden tedarik artışı ihracat yapma isteğini sınırlamaktadır. Yılın ilk yarısında dayanıklı tüketim malları ihracatı miktar olarak yüzde 6,6, yarı dayanıklı tüketim malları ihracatı ise yüzde 2,4 artmıştır. Tüketim malları ihracatındaki bu artış özellikle korumacılığın ve rekabetin çok yoğunlaştığı bu alanlarda önemli bir başarıdır. Aynı dönemde dayanıklı tüketim malı ithalatı miktar olarak yüzde 4,8, yarı dayanıklı tüketim malları ise yüzde 4,1 düşmüştür. İç talebin göreceli canlı olduğu ilk yarıda tüketim malları ithalatındaki gerilemenin bir nedeni de döviz kurlarındaki artıştır.

2017'nin ilk yarısında binek otomobilleri ihracatı miktar olarak yüzde 63,2 artmıştır. Diğer kara taşımacılık araçları ihracatı da miktar olarak yüzde 25,7 artmıştır. Otomotiv yan sanayi ihracatı da miktar olarak ayını dönemde yüzde 5,1 yükselmiştir. İthalat ise binek otomobillerde yüzde 2,0, yan sanayide ise yüzde 3,0 gerilemiştir. Otomotiv üretimindeki yüksek artışa karşın yan sanayi ithalatındaki gerileme de yurtiçi yan sanayi tedarikinin önemli ölçüde arttığını göstermektedir.