2024 Dünya Mal Ticaretinde Yüzde 3,3'lük Büyüme Öngörüsü
Bir yılı daha geride bırakmaya hazırlanırken 2024 yılına ilişkin ekonomi ve ticaret öngörüleri de açıklanmaya başlanmıştır. Dünya ekonomisi 2023 yılını yavaşlayarak, dünya ticareti ise küçülerek kapatmaktadır. 2023 yılında dünya ekonomisine, enflasyon ile mücadele ve bu çerçevede uygulanan sıkı para politikaları damgasını vurmuştur. Sıkı para politikaları kapsamında, merkez bankaları faiz oranlarını son 25 yılın en yüksek seviyelerine çıkartmıştır. Tüm bu gelişmeler çerçevesinde dünya mal ticareti 2023 yılında 1,1 trilyon dolar daralmaktadır.
Dünya Ticaret Örgütü ekim ayında yayınladığı Raporunda 2023 yılı gerçekleşme beklentilerini ve 2024 yılı dünya mal ticareti öngörülerini açıklamıştır. Buna göre dünya mal ticareti 2023 yılında miktar olarak yüzde 0,8 büyürken değer olarak yüzde 4,8 daralmaktadır. Daralma, fiyat düşüşlerinden kaynaklanmaktadır. 2024 yılında ise miktar bazında ticaretin yüzde 3,3 büyümesi öngörülmektedir. Dünya mal ticaretinde 2024 yılında 1,1 trilyon dolara yakın bir genişleme olacağı tahmin edilmektedir.
Dünya mal ticaretindeki bu öngörülerin arkasında yine dünya ekonomisine ait büyüme varsayımları veya tahminleri bulunmaktadır. Dünya ekonomisinde 2024 yılı büyümesini şekillendirecek birçok unsur bulunmaktadır. Öncelikle 2023 yılında yavaşlamaya neden olan sıkı para politikaları 2024 yılının ilk yarısında da devam edecektir. Yılın ikinci yarısından itibaren ise para politikalarında gevşeme ümidi bulunmaktadır. Hane halklarının tüketim harcamalarında daralmaya yol açan enflasyonun, 2024 yılında gerilemesi beklenmektedir. Jeopolitik gerginlikler ve buna bağlı olarak enerji krizi riski, 2024 yılına da sarkmaktadır. ABD ile Çin ve müttefikleri arasındaki ayrışma 2024 yılında da sürecektir. Orta Doğu'da yaşanmaya başlanan gelişmeler ile Rusya-Ukrayna savaşının dünya ekonomisini nasıl etkileyeceği ise belirsizdir.
Dünya ekonomisinde büyüme, 2023 yılında sıkı para politikalarının etkisi ile önemli ölçüde yavaşlamış ve yüzde 2,5'e gerilemiştir. 2024 yılında ise dünya ekonomisinde yüzde 2,4 ile yine zayıf bir büyüme beklenmektedir.
Gelişmiş ülkeler, 2023 yılında yüzde 1,5 büyüme göstermektedir. Enflasyonla mücadele için uygulanan sıkı para politikaları sonucu gelişmiş ülkelerde büyümeler önemli ölçüde yavaşlamıştır. 2024 yılında ise gelişmiş ülkeler için büyüme beklentisi yüzde 1,4'tür. ABD'de 2023 yılında yüzde 2,1 olan büyümenin 2024 yılında yüzde 1,4'e inmesi beklenmektedir. Avrupa Birliği'nde ise 2023 yılında yüzde 0,7 olan büyüme için 2024 öngörüsü yüzde 1,5'tir. 2024 yılı için ABD'nin daha yavaşlaması, AB'nin ise sınırlı ölçüde hareketlenmesi beklenmektedir.
Gelişen ülkelerde 2023 yılında yüzde 4,0 olan büyümenin 2024 yılında değişmeyeceği ve yine yüzde 4,0 olacağı tahmin edilmektedir. Ancak bölgeler ve ülkeler arasında farklılıklar olacaktır. Çin ekonomisi 2023 yılında yüzde 4,8 büyümektedir. Büyümenin 2024 yılında yavaşlaması ve yüzde 4,2 olması beklenmektedir. Hindistan, hızlı büyümesini sürdürecek ve 2024 yılında yüzde 6,3 büyüyecektir. Türkiye'nin yakın ve komşu pazarlarını oluşturan ülkelerde görece yüksek büyümeler 2024 yılında da sürecektir. Rusya, savaşın etkileri ve yaptırımlar ile 2022 yılında yüzde 2,1 küçüldükten sonra, 2023 yılında yüzde 2,2 büyümektedir. 2024 yılında ise yüzde 1,1 büyüme beklenmektedir. Orta Doğu ve Kuzey Afrika ülkelerinde 2023 yılında yüzde 2,0 olan büyümenin 2024 yılında yüzde 3,4'e çıkacağı tahmin edilmektedir. Ancak orta doğuda yaşanan son gelişmeler bu büyümeyi düşürebilecektir. Orta Asya ülkelerinde 2023 yılında yüzde 2,0 olan büyüme 2024 yılında yüzde 3,6 olarak beklenmektedir. Sahra Afrika ülkelerinde büyüme, 2023 yılında yüzde 3,3 olduktan sonra, 2024 yılında yüzde 4,0'e yükselecektir.
Geçmiş dönemlerde gelişmiş ülkelerde uygulanan sıkı para politikaları ve ekonomik yavaşlamalar, gelişen ülkeleri de olumsuz etkilerdi. Ancak 2023 yılında gelişmiş ülkelerde yaşanan önemli yavaşlamaya rağmen, gelişen ülkeler büyüme tarafında dirençli kalmaktadır. Gelişen ülkelerde büyümeler 2024 yılında da direnç göstermeye devam edecektir. Gelişen ülkeler arası veya diğer deyimi ile güney-güney ülkeleri arası ticaretin artması, bu ülkelerin ekonomilerini daha dirençli kılmaktadır.
Türkiye'nin ihracatı açısından ana pazarlarda büyümelerin kısmen toparlanacağı, ancak ortalama performanslarının altında kalacağı görülmektedir. Gelişen ülkelerde ise büyümeler ortalamalara yakın gerçekleşecek ve ihracatımız için potansiyel yaratmaya devam edecektir