Dünya Ticareti Yüzde 13-32 Arasında Daralabilir
Koronavirüs salgını nedeniyle ortaya çıkan koşullar içinde Dünya Ticaret Örgütü dünya mal ticaretine ilişkin olarak 2020 ve 2021 yılı öngörülerini açıkladı. Dünya Ticaret Örgütü 2020 yılında iyimser senaryo içinde dünya mal ticaretinin miktar olarak yüzde 12,9, kötümser senaryo içinde ise yine miktar olarak yüzde 31,9 daralabileceğini öngördü. Daralmalar miktar olarak öngörülmüştür. Ticarete konu olan nihai ürünler ile emtia ve petrol fiyatlarındaki düşüşler de dikkate alındığında değer olarak dünya mal ticaretindeki daralma daha yüksek olabilecektir.
Dünya Ticaret Örgütü'nün iyimser senaryosu salgının etkilerinin ikinci çeyrekte sona ermesi ve izolasyonların büyük ölçüde kalkması ile dünya mal ticaretinde ikinci çeyrekte sert daralma, üçüncü çeyrekte sıfır büyüme ve dördüncü çeyrekte ise sınırlı bir toparlanmayı öngörmektedir. Kötümser senaryoda ise salgının ve izolasyonların yıl genelinde süreceği varsayılmaktadır.
Dünya mal ticareti 2019 yılında artan küresel ticarette korumacılık eğilimi ile miktar olarak yüzde 0,1, değer olarak ise yüzde 3,0 daralmıştı. Bir başta deyişle dünya mal ticareti salgının etkilerine zaten daralma eğilimi içinde yakalanmış oldu. 2019 yılında dünya mal ticareti büyüklüğü 18,25 trilyon dolara gerilemişti.
2,1 milyar çalışan işinin başında değil
Salgının yarattığı ekonomik etkilere ilişkin öngörüler ilk önce yılın sadece ikinci çeyreğinde bir küçülme öngörürken salgının tüm dünyaya yayılmış olması nedeniyle öngörüler giderek 2020 yılında resesyon ve sert daralma öngörülerine dönüşmüştür. Dünya gelirinin yaklaşık yüzde 10'nun salgın etkisi ile 2020 yılında kaybolabileceği öngörüleri yapılmaktadır. Uluslararası Çalışma Örgütü ILO Nisan ayı içinde uygulanan izolasyon önlemleri nedeniyle 2,1 milyar çalışanın iş başında olamadığını açıklamıştır. Bu sayı dünyadaki istihdamın yüzde 81,3'üne denk gelmektedir. Dünya böylesine bir salgın ile karşı karşıya bulunmaktadır.
Mal ticareti gelirin bir fonksiyonudur ve dünyadaki gelirde görülecek düşüşler doğal olarak ticarette de daralmaya yol açacaktır. Ancak ticaret sadece gelirlerdeki düşüşlerden etkilenmeyecektir. Salgın nedeniyle neredeyse ülkelerin tüm sınırları büyük ölçüde kapalıdır, mal ticaretine olanak tanınmakla birlikte taşımacılık kapasitesi önemli ölçüde düşmüştür. Tüketiciler üçüncü ülkelerden gelen ürünlere karşı giderek daha hassas hale gelmeye başlamaktadır.
Diğer yandan tedarik zincirlerinde de bozulmalar yaşanmaya başlamıştır. Alıcıların sipariş iptalleri ve yeni siparişlerin ötelenmesi tedarik zincirinde yer alan mevcut bir çok oyuncuyu sıkıntıya sokmaya başlayacaktır. Başta gıda arz güvenliği olmak üzere ülkeler çeşitli ürünlerinin ihracatlarına sınırlamalar koymaktadır. Tüm bu nedenlerle de dünya mal ticareti zayıflama eğilimi içinde olacaktır.
Yeni döneme hazırlıklı olunmalı
Dünya Ticaret Örgütü dünya mal ticaretindeki öngörülerini bölgeler itibariyle de ortaya koymuştur. Buna göre iyimser senaryo içinde dünya mal ticareti miktar olarak yüzde 12,9 daralırken ithalatı en çok daralacak bölgenin yüzde 22,2 ile Orta ve Güney Amerika ve yüzde 14,5 ile Kuzey Amerika olacağı öngörülmektedir. ABD'de beklentilerin üzerinde sert ekonomik daralma nedeniyle ticarette de daha yüksek daralmalar beklenmektedir. ABD, tüm Amerika kıtasını aşağı çekecektir. Avrupa'da ithalatın yüzde 10,3, Asya'da ise yüzde 11,8 daralması beklenmektedir. Orta Doğu ve Afrika'yı kapsayan diğer bölgelerde ise ithalat yüzde 10,0 düşecektir. Kötümser senaryoda ise bölgelerdeki daralmalar çok daha yüksek ve sert olacaktır.
Dünya mal ticaretinde 2005 yılındaki serbestleşme sonrası oluşan yapı ve eğilimler 2018 ve 2019 yıllarındaki sert korumacılık eğilimi ile ilk kez sarsılmıştı. Şimdi de salgın mevcut yapıyı önemli ölçüde zorlamaktadır. Salgın sonrası tüm bu etkilerden çıkacak olan dünya mal ticareti muhtemelen kendine serbesti içinde yepyeni bir yapı kuracaktır. Ticaret ilişkileri, kanalları ve tedarik zincirleri yeniden tarif ve inşa edilecektir. Bu nedenle 2020 yılında ticaretteki daralmanın olumsuz etkilerini yönetmek kadar yeni döneme hazırlık için de çaba gösterilmelidir.